Біркелкі және ұқсас антиденелерді ауыл мәселелері 1975 жылы Мюнкендік Г.Келлер мен арентиналық  Ц.Мильшетиннің ашқан жаңалықтарының нәтижесінде жүзеге асты. Олардың тамаша зерттеулері иммунологияда гибридома немесе моноклонолді антиденелердің кезеңін ашып берді. Ғылымдар иммунделген жануарлардың миелома (ісік) жасушыларымен «будандастыру» арқылы жаңа гибритті жасушаларды – гибридомалары алу тәсілін ұсынды. Бұл технология біркелкі антиденелерді синтездейтін гибридомалардың жекеленген клондарын бөліп алуға мүмкіндік туғызды. Басқаша айтқанда, гибридома дегеніміз – екі түрлі жасушалардан алынған гибриттік жасуша. Олардың бірі плазмоцитома немесе жалпы түрде миелома деп аталады да, екіншісі – антидене жасайтын В – линфоциті. Осы себептен гибридома бастапқы бір–бірімен қосылған екі жасушаның қасиеттеріне ие болды, яғни ол В – линфоциті сияқты белгілі бір антигеннің детерминантасына (эитопына) антидене жасай алады және миелома тәрізді өлмейтін жасушаға айналды [3].

Ең алғаш моноклональды антиденелерді микробактериялардан алу мүмкіндігі туды 1985 жылы J.Morris басып шығарды. Автордың айтуы ақуызбен байланысқа түскен, оны ультрадыбысты дезинтегратта (УЗД) анықтады онда бұрынғы туберкулездің вирулентті микробактериясы табылды, ультрадыбысты дезинтегратта M.bovis BCG, M.tuberculecis, M.panatuberculosis көзге түседі.

МКА-ның SB        сериясы P.Wood және оның тобы (1988) культуралды (өсінді)  филтратты бактерияларды ИФТ-қолданып, M.bovis және M.bovis BCG идентифицирледі. Антиденелерді минималды үш әртүрлі эпитопта термостабильдейді ақуызда малекулалық массасы 22 кД таныды, оны авторлар мүмкін бұл жан-жақты зерттелген MPB 70-ті таныстыратынын айтты. Бірақта оларды қолданған МКА-ның SB сериясы жоғары спецификалық нәтиже бермеиді, оң ракция тек M.bovis емес сонымен бірге M.tuberculecis-те пайда болады [1].

Зертханалық жағдайда моноклонды антиденелерге қарсы M.tuberculecis антигені алынды. Ақуызды M.tuberculecis-тің малекулалық массасы 89, 71, 65, 38, 35, 30, 32, 28, 23, 19, 17, 14, және  12 кДа МКА көмегімен анықталады (Engers H.D et. al.1986). Көптеген МКА-лар бұл антигендерді  туберкулездің серодиогнозда қолдау тапты (Van Vooren J.P. et. al. 1991 ж).

Мноклональды антиденелерді бірнеше рет геномды ДНК-биотехнология ерекшелігіне M.tuberculecis қолданды (Voung R.A. et. al. 1985ж).

В.Г.Авиденко және совет (1996 ж) моноклонды антиденелергдің M.tuberculecis антигенін алуды сипаттады. МКА BALB/c тышқан ұзақ мерзімді интераплантарды иммунизация ультрадыбысты дезинтеграттарда M.tuberculecis H37RV толық емес Фрейд адъюванты мен алды, (100 мг жануарға) келесі схема бойынша: 0,7, 14, 21, 28 күнде жіне бір жылдан кейін инекцияға рұқсат етіледі. Ары қарай стандарттық процедура ГАТ және ГТ селекциясы және лимитирлеуші сұйылтылымнан моноклон таңдалды антиденені антигенге M.tuberculecis бақылайды. Нәтиже соңында 10 гибридом алынды. Моноклонды антиденелердің өсінді сұйықтығынан супернаттар мен асциттен жиналды [2].

Әкібеков Ө.С. 2B3C11 штаммдарынан алынған моноклонды антиденені белсенділігі мен өзіне тәнділігі Mycobacterius тұқымдастығына жататын бактериялардың әртүрлі антигендермен қатынаста ИФТ әдісімен анықтады.

Г.С. Уилсын және А.А. Милес (1932) агглютинді адсорбация әдісін қолдана отырып әртүрлі бруцелозда кездесетін антигеннің санын анықтады, А-Brucella abortus және  M-Brucella melitensis. Авторлардың қортындысы бойынща А- және М- антигендері бір-бірінен ешқандай айырмашылығы жоқ, бірақ  Brucella abortus штамы А-антигені көп және М-антигені аз, ал Brucella melitensis керсінше.

Андросоиой М.В. және тағы басқа. 1988 жылы МКА түрлерін алғаны туралы сипаттама берді, спецификалық M.bovis жәнет эффективті тұрғыдан иммуноферменті тест-жүиесі пайда болды. Иммундеуге 3 апталық BALB/c тышқандарын және инактивирленген гамма M.bovis өсіндісін қолданды. Бірінші 4 екпені культураны №19 тері үстіне екті, бір аптадан екиін 0,2 мг 100 мкл толық емес Фрейнд адьюванты (1-екпе).

Н.С.Куликовской және тағы басқалар (1990) МКА алу екі түрдегі вактерия-M.smegmftis және M.kansasii анықтады.

1975 жылы Цезарь Мьтшетйн Кембридждегі Медициналық ғылыми-зеттеу малекулалық биология зертханасында алғаш рет тышқанның миеломды клеткаларын, арнайы антигенмен иммундеген. Тышқанның көк бауырынан алынған В-лимфоциттерін құйылып келу арқылы қосу қарастырылды. Осы әрекеттің нәтижесінде түзілген гибридті клеткаларға ата-ана клеткаларының қасиеттері беріледі және олар шексіз болып, қандай да бір белгілі антиденені бөліп шығару қабілетіне ие болады. Осы ғылыми ашылудың өте маңызды рөлі болды және олар экспериментальды иммунологияның жаңа ғасырын ашты [1].

1980 жылы М.Карло және басқа зерттеушілер миеломамен ауырған адамның В-лимфоциттерін, панэнцефалитімен ауырған адамның перифериялық лимфоциттерін құю арқылы қосып адамның түраралық тұрақты антигендерді түзетін гибридоманы алды.

Қан  сарысуын алу технологиясы белгілі бір антигендермен малдарды гипериммундеу және олардың организімде пайда болған антиденелерді бөліп алу жұмыстарын қамтиды. Мұнда иммунды препараттарды дайындау технологиясы ұсақ немесе ірі жануарларды күтуге арналған қора — қопсыны, азықты, арнайы жағдайларды қажет етеді. Жануарлардың әр түрлі, типті жеке организімнің өзі белгілі бір антигенге қарсы бір – біріне  толығымен ұқсайтын антиденелерді түзейді. Бұл мәселе, біріншіден – әр жануардың ерекшеліктеріне, екіншіден – иммундеуде пайдаланатын материялдың  «поливаленттілігіне», үшіншіден – иммундік  жүйенің  әр клонының жасушаларының әртүрлі антиденелерді  бір – біріне ұқсас болғанымен, тіптен біркелкі емес. Соматикалық жасушалар жасанды қоректік ортада өсіп  – өне алмайды, ал миелома болса, шексіз көбейетін, шексіз антидене түзей алатын жасуша.

Биологиялық құрылымдарды зерттегенде, осы құрылыммен өзгеше қарым-қатынасқа кіретін реагенттерді іздеу – зерттеулердің негізі. Осындай қасиет әмбебабты реагентте – иммуноглобулиннің молекуласында бар. Иммуноглобулиндер антидене болып тек қана антигендермен қарым-қатынасқа кіреді. Бірақ көп құрылымдарға жағдай тұдырса, олар антигенге айналып комплементарлы антиденелер жаратылуға жағдай тұдырады (мысалы, күшті иммуногендермен коньюгатталғанда). Сондықтан биологияның және медицинаның әр түрлі бөлімдерінде негізінде антиденелермен қолдану жатқан иммунологиялық әдістер кең таралған.

Зерттеушілердің мақсаты – өзгешелігі жоғары антиденелерді алу әдістерін табу. Бір белгілі жағдайда бактериалды полисахаридтермен иммунизация өткізсе – өзгешелігі жоғары антиденелердің жоғарыгомогенді аппаратын алуға болады. Осыдан басқа, плазмацитоманың (антидене жарату жасушадан жаратылған ісік) иммунды жануардың көк бауырының жасұшаларымен қосылуы мүмкін. Осылай гибридтік жасұшалар (гибридомалар) алынады. Гибридомалар ісік жасұшалардан шексіз көбею мүмкіншілігін, ал көк бауырдың жасұшаларынан – белгілі өзгешелігі бар антиденелер синтездеу мүмкіншілігін алған.
Тағы рефераттар