Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары —  жоғары  кәсіби  ұйымдармен    дайындалған  және ұсынбалы  бухгалтерлік есеп  ережелері , әдістері ,  ұғымдары мен  процедуралары  жиыны.   Халықаралық  есеп тәжірибесінде әр түрлі  елдерде  есептізерттеумен, салыстырумен  және  жіктеумен , беру  унификациясы  бойынша дайындалымдар  және  ұсыныстармен  айналысатын  көптеген   ұйымдар  бар.  Олардың ішінен   атап  көрсетуге  болатындары:

  • Халықаралық  бухгалтерлік  стандарттар комитеті;
  • Біріккен Ұлттар Ұйымы;
  • Трансұлттық корпорациялар бойынша комиссия;
  • Есеп пен есеп берудің  халықаралық стандарттары бойынша эксперттердің үкіметаралық жұмыс тобы ( БҰҰ );
  • Экономикалық ынтымақтастық және даму бойынша  ұйым;
  • Еуропалық  Одақ  ( ЕО );

Есеп стандарттары  үрдісіне   ықпал  етуші  кәсіби  бухгалтерлердің   аймақтық ұйымдарына  мыналар  жатады:

  • Кәсіби бухгалтерлердің  Еуропалық федерациясы;
  • Америкааралық  бухгалтерлік ассоциация;
  • АСЕАН елі мүшелері  бухгалтерлерінің  федерациясы;
  • Азия және Тынық мұхит аймақтары  бухгалтерлерінің  конфедерациясы;
  • Бухгалтерлік есеп бойынша  Африкалық кеңес.

Америкалық ұйымдар:

  • Бағалы қағаздар  және  биржа бойынша комиссия;
  • Қаржылық есеп стандарттары  бойынша кеңес.

Қазіргі кезде  халықаралық  бухгалтерлік есеп  стандарттары  Қазақстан Республикасында да қолданылады. Олардың тізімі төменде берілген:

Халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттары 

 Стандарттар 

    нөмірі

                       Стандарт атауы   Енгізілген      жылы

 

ХБЕС 1

Қаржылық есептілікті ұсыну

2004

ХБЕС 2

Қорлар

2004

ХБЕС 7

Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп

2003

ХБЕС 8

Есеп саясаты,есеп айырысуды бағалаудағы  өзгерістермен қателер

2004

ХБЕС 10

Есеп беретін мерзімнен кейінгі жағдайлар

2004

ХБЕС 11

Құрылысқа келісімшарттар

2003

ХБЕС 12

Пайдаға салықтар

2003

ХБЕС 14

Сегментті есептілік

2003

ХБЕС 16

Негізгі құралдар

2004

ХБЕС 17

Жал

2004

ХБЕС 18

Түсім

2003

ХБЕС 19

Қызметкерлерге ыйақылар

2003

ХБЕС 20

Мемлекеттік субсидияларының есебі мен  үкіметтік көмек туралы  ақпараттарды ашу

2003

ХБЕС 21

Валюталық бағамдар  өзгерістерінің әсері

2004

ХБЕС 23

Қарыздар бойынша қарыздар

2003

ХБЕС 24

Байланысушы тараптар туралы ақпараттарды ашу

2004

ХБЕС 26

Зейнетақылық қамтамасыз ету бағдарламалары бойынша есеп және есеп беру

2003

ХБЕС 27

Жеке және жинақ қаржылық есептемелік

2004

ХБЕС 28

Қауымдастырылған ұйымдарға инвестициялар

2004

ХБЕС 29

Гиперинфляция жағдайындағы  қаржылық  есептемелік

2003

ХБЕС 31

Бірлескен қызметтерге қатысу

2004

ХБЕС 32

Қаржылық инструменттер-ақпараттарды ашу және ұсыну

2004

ХБЕС 33

Акцияға пайда

2004

ХБЕС 34

Аралық қаржылық есептілік

2003

ХБЕС 36

Активтердің құнсыздануы

2004

ХБЕС 37

Бағалау міндеттемелер,шартты міндеттемелер  және шартты активтер

2003

ХБЕС 38

Материалдық емес активтер

2004

ХБЕС 39

Қаржылық инструменттер-мойындау және бағалау

2004

ХБЕС40

Инвестициялық жылжымайтын мүлік

2004

ХБЕС 41

Ауыл шаруашылығы

2003

                Қорытынды 

Нарықтық қатынастар жағдайында құжаттарға жазылған кейбір маңызды экономикалық ақпараттарды бәсекелестердің пайдаланып кетпеуі үшін оны құпия сақтау керек. Маңызы жағынан аса жоғары дәрежедегі ақпараттарды құпия сақтау үшін құжаттар қозғалысының айрықшы айналымын жасап, құжат жасаушы міндетті адамдарды арнайы нұсқаудан өткізіп, бұларды материалды жағынан ынталандыру шаралары белгіленгені жөн. Құжат жасауға байланысты адамдар ақпараттардың ұрланып немесе сатылып кетпеуін қамтамасыз етуге міндетті. Ұйым бухгалтерлері мен басшылары арасында жасалған келісім-шартта осы ұйымның коммерциялық құпиясын сақтау жөнінде бухгалтерлерден жазба түрде міндеттеме талап етіліп, құпия сақталатын құжаттар тізімін белгілеу шаралары іске асырылып отыруы керек.
Ұйымдардағы бухгалтерлік есепті компъютерлік технологиямен жүргізілуіне байланысты ақпараттар құпиясын сақтау мақсатында компъютерге басқалардың кірмеуі керек. Компъютерлік ақпараттарға бөлек адамдардың кірмеуі үшін арнайы кіліттер, парольдер (атқарушының дауыс ерекшелігі, саусағының таңбасы) қолданылуы керек. Ақпараттар құпиясын сақтау барысында шаруашылық операцияларын компъютерге енгізу алдында бұларды арнайы шифрлармен белгілеп, шығару кезінде шифрларды жою керек.
Сонымен ұйымдарда жасалынатын құжаттардың коммерциялық құпиясын сақтау үшін компъютерлік арнайы бағдарлама құрылады. Мұндай бағдарлама ұйым экономикасының қауыпсіздігін қамтамасыз етеді. Коммерциялық құпияның сақталуын қамтамасыз ету шараларына ақпараттар ағынын тексеру мен пайдаланушылардың тізімін арнайы категория мен уәкілдік етуші топтарға бөлу керек. Ұйым басшысы мен бас бухгалтері ақпараттар жүйесіне кірушілер мен уәкілдік етушілердің қыэметін тексеріп, қажет болған жағдайда шектеу шараларын белгілейді.

Пайдаланылған әдебиеттер  

1.Н.Қ.Қабылова

Ш.А.Доспалинова

Е.Н.Оразалинов

Бухгалтер ( Бухгалтерлік есеп негіздері)

Астана : Фолиант.

2. С.Б. Баймұханова
Ә.Ж. Балапанов.
Бухгалтерлік есеп.
Алматы-2001.

3. Қ.К. Кеулімжаев
Н.А. Құдайбергенов
Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері.
Алматы
Экономика
Тағы рефераттар