Күннің  бақылай келе, ғалымдар ерте кезден-ақ оның жұлдыздар арасында қозғалып отырып, бір жылда  аспан сферасының үлкен дөңгелегі бойымен бір айналым жасайтынын байқаған. Бұл үлкен дөңгелекті ежелгі гректер элиптика деп атаған. Ол әлі күнге дейін астрономияда осы атауын сақтап келеді. Элиптика зодиок шоқжұлдыздар(грекше зодиок куклос-жан-жануар дөңгелегі )  деп аталатын 12 шоқжұлдыз  арқылы өтеді. Олардың саны бір жыл ішіндегі айлар  санына сәйкес келеді, ал осы шоқ жұлдыздырдың жиыны зодиак белдеуі деп аталады. Зодиак шоқжұлдыздарының әрқайсысында Күн бір ай  шамасында болады.

Сөйтіп, күннің аспан сферасы бойынша жылдық  жолы эклиптка деп аталады дедік.Эклиптика бойымен жылжи отырып, Күн аспан экваторын 21наурыз және 23 қыркүйек болатын, күн мен теңелу деп аталатын нүктелер де екі рет қиып кетеді.Күн мен түннің  көктемдегі  теңелу нүктесі Балықтар шоқжұлдызында, ал күзгі  теңелу нүктесі Таразы шокжұлдызында болады. Бұл күндерде Күн  аспан экваторын басып өтеді, ол аспан экваторын аспан көкжиегі қақ  бөледі.  Ендеше көкжиек үстіндегі және астындағы Күн жолдары тең, яғни күн  мен түннің ұзақтығы бірдей.

22 шілдеде Күн экватордан солтүстікке қарай мейлінше қашық орлаласады. Бұл ең ұзақ күн –жазғы Күн тоқырау күні. 22 желтоқсанда. Күн  экватордан оңтүстікке қарай ең алыс  қашықтыққа болады. Бұл ең қысқа күн – қысқы   Күн тоқырау күні. Мұндай құбылыстардың Жердегі климаттық белдеулермен және жыл мезгілдерінің ауысуымен қалай байланысты болатынын география курсынан білесіңдер.

Ерте кезде   Күннің жұлдыздар арасындағы көзге түсерлік қозғалысы Күн  бекітілген аспан сферасының жұлдыздар бекітілген сфераға қатысты қозғалысынан болады-мыс деп түсіндірілді. Алайда мұндай түсіндіру, сол кездегі кейбір философтарды қанағаттандырмады.Мәселен,  атақты  Пифагордың ( б.з. б. VI-Vғғ.)  оқушылары Күннің жұлдыздар арасындағы көзге түсерлік қозғалысы Жердің қозғалуы салдарынан болады деген болжам айтты. Бірақ бұл болжамды (Жердің өз осімен айналатыны сияқты)  ғалымдар құптамады, ал шіркеу оған мүлдем қарсы болды. Сөйтіп мың жылдан  астам  уақыт бойы, Н.Коперникке дейін, ешкім Жердің қозғалатыныны жайында сөз етпеді.
Тағы рефераттар