Әлеуметтік психологиялық тренинг программаларының аспектісі туралы қазақша реферат

Психологиялық тренингті қолдану кезіндегі методикалық мәселелер.

Психологияның әлеуметтік-психологиялық  тренинг теориясы сияқты саласы өзінің алуан түрлілігімен ерекшеленеді. Жыл өткен сайын өзінің жаңа ғылыми жолдары ашылып, мектептер, өзінің жетілген тихникалық моделдері, жаттығулары жетіліп жаңаша бағыт алып отырады. Көптеген авторлар психологиялық тренингтің негізгі мәселелік жағдайы оның ұйымдастырылуының біркелкі еместігіне, топпен жұмыс жасау кезінде топтарды ұйымдастурыды бір жүйеге келмегендігін айтады. Бірақ сонымен қатар, осы  айтылған мәселелер тренинг курстарынан кейін адамның теориялық жүйесінде өзін бағалауы артып, методикалық ұстанымдары бір жүйеге келіп жоғарғы деңгейде жұмыс өтілін жинайды.

Вочков өзінің еңбегінде – «Жаттығалар, методтар, әдістер, кез келген психологиялық мектептің тренингі болсын ондағы треингтің жоғарғы деңгейде өтуі тренер  тренинг  инструменттерін қалай қолдана алғанына, шеберлігіне және онымен жұмыс жасаушыларға байланысты» — деп айтқан. Осыдан 20 жыл өтседе осы мәселелер өзінің өзектілігін жоғалтпаған.

Г.В. Исурин өзінің 1998 жылғы психологиялық тренинг жайлы мақаласында, жазады:

«Практикада, өкінішке қарай, әртүрлі психологиялық интервенциялар профессионалдық талаптарды қанағаттандырмайды. Практикалық психологиялық араласу, әрқашанда өзінің теориялық базаға ие бола бермейді. Қазіргі таңда психологтардың «теориялық өзіндік анықтауы» болуы өте маңызды. Бұл үшін тек дитактикалық жаттығулардың болуы жеткіліксіз. Өзіндік практикаға сүйене отырып тәжірибелі психологтың көмегімен жүргізілген тренинг жұмыстары, қатысушылардың тек өзіндік сана сезімнің жетілуіне ғана емес сонымен қатар өзін топтағы өзге де қатысушылармен бір тұтас сезінуі, және топтағы түсіністіктің арқасында өзіндік сана сезімнің жетілуі, топтағы жеке мәселелердің алдын алуға және психологиялық әсер етудің алдын алады».

Осыдан келе, тренинг жұмыстарын жоғарғы деңгейде өткізу мәселесінде, басты рөлде: «дұрыс теория», тренердің өзіндік қасиеттері және дайындық дәрежесі, пайдаланған құрал жабдықтары тұрады.

Психологиялық тренингті қолдану аймағы

Қазіргі таңда психологиялық тренинг саласын зерттеп жүрген көптеген ғалымдар психологиялық тренингтің практикалық қолдану аймағын психологиялық көмек, түзету және өізндік сана-сезімнің жетілуін қамтиды. Дәстүрлі психоллгиялық тренинг өзіндік тәжірибені арттыру, өзіндік түсінік, рефлексия, өзіне деген және айналасындағыларға көзқарасының өзгеруі, өзін-өзі басқару дәрежесін көтеру, эмоциялық ойлаудың шапшаңдығын арттыру, қатысушылардың әлеуметтік адаптация деңгейін көтеру  үшін қолданылады.

Психологиялық тренингтің қолдану мәселесі мекемедегі жұмысшылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсаты болып табылады. Озық технологиялы батыс елдерінде тренинг жұмыстарының 80-85 % жалпы шараларға деп жиналған фондтың қаржысының есебінен шығындалады.

Тренинг барысында қатысушылардың жетілуін қамтамасыз ететін іскерлік ойындар, топтық пікірталастар, рөлдік ойындар, «ойлар конференциясы», модификацияланған « мидың жетілуі» және практикалық жағдайларды анализдеу деңгейі.

Нарықтық қарым қатынас, жоғарғы табыс түсіру секілді мәселелер жұмыс берушінің өз қызметкерлерін сапалық жағынан дамытуына көп көңіл бөлуге кедергі жасайды. Кез келген қызметшілер деңгейін көтеру шаралары, соңында білім деңгейінің көтеріліп мекеменің жетілуіне  алып келеді.  Осымен байланысты, тренинг үлкен деңгейдегі мәселелерді шешу және  қызметшілердің жетілуі үшын қолданылады. Ең алдымен тренинг жаңа қызметшілердің жаңа ортаға үйренуі үшін қолданылады. Өзінің экономикалық тиімділігін көрсетті жаңа қызметшінің мекеме жұмыстарына тез үйреніп өзге қызметшілермен тез араласуы бәсекеге қабілетті мекеменің  құрылуына өз септігін тигізеді. Зерттеу жұмыстары көрсеткендей мекеме қызметкерлерінің көпшілігі жаңа қызметшілер болса олардың ол жұмысқа үйренгенінше мекеме көп шығындалады. Сондықтан мекемеде уақытылы тренинг жұмыстарының жүргізілуі қиындықтырды тиімді шешуге, жұмысшылардың тез сіңісіп кетуіне, тиімді жұмыс жүргізуге алып келеді.

Қызметкерлер құрымын басқарумен байланысты психологиялық тренингтің қолдану аймағын қарастырамыз. Жымысшылардың ішкі потенциялын мобилизациялауда біршама кең таралған психологялық тренинг қабілеттін кеңейту, жұмысының ерекше міндет етуіне байланысты  мақсатындағы  әлеуметтік психологиялық тренингтер. Жаттығулар өзара тәжірибе алмасуды жеңілдетеді, көптеген мәселелерге жаңаша көзқараспен қарауға, өзінің мүмкіншілігін үлкендеу конттексттерде көруге  мүмкіндік береді. Бұл үшін тренингтің көптеген модификациялары қолданылады.

—         Қарым қатынас тренингі;

—         Сату тренингі;

—         Уақытты тиімді пайдалану тренингі;

—         Өзіңе деген сенімді қалыптастыру тренингі;

—         Өзіндік «менді» жетілдіру тренингі және т.б.

Келесі мәселелер желісі- «жеңілу» арқылы жаңа дағдыға ие болу. Психологиялық тренинг топта жылдам үйренудің қол жетімді түрі.  Т.Ю.Базаровтың профессионалдық тренингті қолдану аймағы мыналар:

—  Жеткіліксіз білімді толықтыру.

—  Қызметшілердің жұмыс орнына сәйкес кемшіліктердің алдын алу.

—  Кризистік жағдайда жұмысты автоматтандыру және т.б.

Тренинг сонымен қатар «жаттығу құрылғысы» ретінде де қолданылады, қауіпсіз уақытта қызметшілердің басқару және басқада қасиеттерін жаттықтыруы, шыңдауы. Топтық метод  қызметшілердің өзгерген жағдайларға тез сіңісуіне, әрбір қатысушының мүмкіншіліктерін максималды пайдалануға тәрбиелейді. Ю.М.Жуков, Л.А.Петровский, П.В.Растянниковтар бұл тренинг мәселесін осылай суреттейді:  ‑   «Коммуникативті ойлаудың қалыптасудың басты сәттерінің бірі  әртүрлі жағдайларда өзінің ойлары мен жүріс тұрысын қалыптастыра алуы. Әрқашанда біз істеген жұмыстар ойлағанымыздай болып шыға бермейді, бірақ сол жерде қалыптасқан басқа қасиеттер өзге ситуацияларда өз жемісін беруі мүмкін. Кез келген ситуациялық жағдай осы немесе өзге группада үлгі  ретінде шындыққа айналуы мүмкін.
Тағы рефераттар