Виктория сарқырамасына жалпы сипаттамасы туралы қазақша реферат

Африканың Замбези өзенінде табиғаттың ғажайып кереметтерінің бірінен саналатын Виктория сарқырамасы бар.  Сонау алыстағы ағылшынның әйгілі саяхатшысы Давид Ливингстон ашып, оған Англияның патшайымы Викторияның есімін берді.

Алып сарқыраманың ені-1800 м, биіктігі-120м.

Биіктіктен құлап аққан судың гүрілі 25 киломердей жерден естіледі. Алодан шашыраған су тозаңы шоғырланған бұлттар тәрізеніп 4 киломердей жерден көзге түседі. Биік жарқабақтан құлаған су құздың арасынан өзіне арна жасап алған. Күміс тозанға айналған су тамшысына құлпырған кемпірқосақ айшықтары ойнап, ал шатқалдан қарсы бетіндегі жарқабақтан сабырмен шемекпен аққан жылға суларын жоғарыдан долдана құлаған асау ағысәпсәтте іліп әкетіп жатады.

Жергілікті тұрғындар  бұл сарқыраманы Мозиа-тунья деп атайды. Және ежелгі халықтар сарқырамаға жақындамай алыста жүрген. Олардың сенімі бойынша сарқырама маңында таңғажайып күш бар дегенге сенген.

Сарқырамаға жалпы сипаттама жасайық:

Сарқыраманың атауы: Виктория

Орналасқан жері: Африка, Зимбабве

Сипаттау белгілері: Замбези өзенінде орналасқан өзен, биіктігі 120 метр, кеңдігі 1800-1900 м.

Жер бетінің ең керемет жері деген атпен ЮНЕСКО-ға енгізілген. Сарқыраманың айналасында Ұлттық парк құрастырылып, жан-жағын таза, экологиялық таза күйде сақтаудың бар шаралары жасалынған.

Ашылу тарихы:  Ливинстон 1852-1856 жылдар аралығында Замбези өзенінің жағалауларында саяхат жүргізді. 1855 жылы сарқырамаға жетіп, сарқырама кішігірім аралшасына жетеді. Сол аралшаны зерттеушінің атымен Ливингстон аралшасы деген ат берілді. Саяхатшы сарқыраманы көріп ерекше күге бөленеді де, сарқырамаға Англия патшайымының атын береді.

Замбези өзені бірден жер қыртысына түсетін аймағынан бастап сарқырамалар бастау алған. Көптеген  аралшалар өз арналарымен ағып, өзі қалаған пішінге өзгеруде. Уақыт өте бұл аралшалардың саны көбеюде.

Виктория сарқырамасы  Ниагара сарқырамасынан екі есе биік, Ниагара сарқырамасының басты бөлігіне қарағанда екі есе кең. Түсіп жатқан су шу мен тұманды шығарып, бұл тұман 400 метр биіктікке дейін көтеріледі де, 50 километр қашықтыққа дейін көрініп тұрады.

Жаңбырлы маусымдарда сарқырамада бір минутына 500 миллионға жуық су өтеді. Түсіп жатқан судың үлкен күшіне қарай су буы мен тұмандар ауаға жүздеген метрге дейін көтеріледі. 1985 жылғы Замбезидегі су тасқыны жылы сарқырамада су  өту дәрежесінің рекордты көрсеткіші байқалған, минутына 770 миллион литр су.

Виктория сарқырамасы Африка құрылығындағы көлемі жағынан 4-ші орындағы сарқырама, Зимбабве мен Замбия елдерінің шекараларында орналасқа. Бұл әлемдегі ең ірі, ең көлемді, әрі табиғаттың жеті кереметінің бірі болып санатын сарқарама. Ашылуына дейін 1800 жылдары өмір сүрген Кололо тайпалары бұл сарқыраманы «Мози-оа-Тунья» деп атаған. Оны аударғанда «Дымкоторый гремит» деген мағыаны білдіреді. Өте сұлу, әрі көлемді сарқырама адамдарды қазірге  дейін таң қалдыруда.

1855 жылы шотландиялық зерттеуші Дэвид Ливингстон ашты. Керемет сарқырамаға ағылшын патшайымы Викторияның атын берді. Сарқырамының биіктігі 100 метрге жуық болса, ұзындығы киломерге дейін жетеді. Осындай көлемдегі Жер бетіндегі жалғыз сарқырама.

Африканың  климаты   құрғақ   болып  келгенімен,   оның   өзен – көлдерінің  суы  өте  мол.  Бірақта  територриясының   өзен – көлдері  біркелкі  таралмаған  Африканың   өзендері  экватор   төңірегі   мен  құрлықтың   оңтүстік – шығыс  жағалауында  жиі  орналасқан  Шөлді  аудандарда  әсіресе,  Сахарада  климаттың   ерте  ылғалды   болғанын  аңғартатын  құрғақ  өзен  арналары  көптеп  кездеседі.  Мысалы: оның  ең  ірі өзендері – Ніл,  Конго,  Замбези,  Нигер,  Оранжевая  өзендері.  Бұл  өзендері   Африка  халқы  үшін  өте  маңызды  әсіресе,  олар  Ніл  өзенін  шаруашылықта  кеңінен  қолданады.  Ариканың  негізгі  көлдері тектоникалық   жарықтарда  орналасқан.  Олардың  ірілері  Виктория,  Танганьика,   Ньяса,  Рудольф,  Чад.Африканың  климаты  құрғақ  болғанымен  оның  ішкі  сулары  жақсы  тараған.
Тағы рефераттар