Әр ғылым басқа ғылымдардан өзінің  зерттеу пәнімен ажыратылады. Барлық ғылымдар  түрлі  құбылыстар мен үрдістердің  объективті шындығын зерттейді.  Бірақ әр ғылымның  зерттеу нысанына, біріншіден,   объективті шындықтың  белгілі жағы мен саласы, екіншіден,  тек берілген ғылымға ғана тән арнайы даму зандылықтары мен заңдары, үшіншіден, осы заңдар мен заңдылықтардың әрекет механизімдері мен айқындалуының ерекше формалары жатады.  Сондықтан, ғылымның объектісі мен пәні ажыратылады: объектісіне зерттеу үрдісінің бағыты, ал пәніне зерттеу  объектісін  құрайтын, байланыстар мен қатынастар жатады.  Әлеуметтанудың объектісіне қазіргі қоғам жатқызылады.  Тек жай қоғам емес, таным үрдісі  бағытталған әлеуметтік шындық саласы: әлеуметтік институттар, әлеуметтік қатынастар мен үрдістер, әлеуметтік құрылым, әлеуметтік қоғам , әлеуметтік роль , әлеуметтік бақылау және т.б. жатады. Әлеуметтік зерттеу объектісіне ғылыми анализға жататын, әлеуметтік қарама-қайшылық жатқызылады.  Социологиялық зерттеудің пәні  объект қасиеті мен мәселе сипатымен айқындалады.  Әлеуметтік танымның  пәнің белгілеу үрдісінде  шешуші  әлеуметтік құбылыстар адам өзара әрекеті, әлеуметтік қатынастар, әлеуметтік қауым мен үрдістер және т.б. жатады.   Белгілі қатынастар қандай да бір әлеуметтік құбылыспен белгіленген, белгілі заңдылықтардың немесе тенденциялардың әрекетіне тәуелді.  Олар әлеуметтанудың негізгі пәнін құрайды.

Атақты ағылшын ғылымы ДЖ.Херд  «Әлеуметтануға кіріспе»  еңбегінде, әлеуметтану  адамзат қоғамы  жөнінде ғылым ретінде белгіленеді.  Оның отандасы Э.Гидденс қоғамды әлеуметтік кеңістікте, әлеуметтік уақытта  айқындалу формаларында қарастырады. «Әлеуметтану – бұл  адамның әлеуметтік өмірі, топтар мен қоғам  жөнінде оқу».

Әлеуметтану біржарым ғасыр аралығында өмір сүріп жатыр. Осы аралықта әртүрлі социологиялық ағымдар, бағыттар, мектептер қалыптасты. Олардың әрқайсысы  өз пән  саласын айқындады және оны белгілі танымдық нәтижилер шектеулерінде жетті.

Қазіргі уақытта әлеуметтанудың ғылым ретінде  пәнін белгілеу, жетілдіру, білімді тереңдету үрдісі жүріп жатыр.  Бұл әлеуметтік ғылымдардың жіктелуімен, бірігуімен, гуманизациясымен  байланысты.

Біздің елімізде әлеуметтік зерттеулерді  экономикалық, саяси,  құқық ғылымдарына, философияға жақындату талпыныстары жүргізілді.  Әлеуметтануға  идеологиялық – апологетикалық роль берілді.

Әлеуметтану пәнінің  тарихында  екі негізгі тенденция  қалыптасты: макросоциологиялық және микросоциологиялық.  Макросоциология қоғамдық дүние жүзілік  жүйелермен және   олардың  әртүрлі мәдениет  түрлерімен  өзара әрекетімен, әлеуметтік институттармен, ауқымды үрдістермен байланысты. Макросоциология қоғамды, оның құрылымын, әлеуметтік институттарды тұтас әлеуметтік ағза  ретінде қарастырады.

Микросоциология  әлеуметтік тәртіпке, тұлғааралық қатынасқа,  тұлғаның әлеуметтенуі мен  жекелендіруіне көңіл аударады.

В.А.Ядов «Осыдан әлеуметтануды  анықтаудың екі  әртүрлі жолдары ажыратылады: бірінші, ғылым ретінде пәнінің  тұтас қоғамдық ағза, әлеуметтік жүйе ретінде қарастырылуы, екінші, бұқаралық әлеуметтік үрдістер мен бұқаралық  тәртіп жөніндегі ғылым» деп жазады.

Әлеуметтану – қоғамдық жүйелерді, олардың дамуын мен қалыптасуын зерттейтін теоретикалық және эмпирикалық  пән.  Әлеуметтану  қоғамдық өмірді  қатынастар жүйесі ретінде  зерттейді. Өйткені адам бір уақытта бірнеше салаларда —  еңбектік, құқықтық, нормативтік, эстетикалық және т.б. әрекет етеді. Берілген жағдайда  әлеуметтану  нақты қызмет ететін  барлық салаларда әлеуметтік өзара әрекеттерді қарастырады.
Тағы рефераттар